Bij 9 procent van alle arbeidsongevallen is een rijdend voertuig of werktuig betrokken. Meestal is dat een heftruck, reachtruck of ander intern transportvoertuig. Dat blijkt uit cijfers van de Arbeidsinspectie, die extra aandacht vraagt voor deze categorie ongevallen. Niet voor niets, want zeven procent van de slachtoffers overlijdt terwijl een kwart blijvend letsel oploopt. Met name voetgangers lopen grote risico’s. En het lijkt erop alsof de kans op ongevallen door de krapte op de arbeidsmarkt alleen maar toeneemt.
Na het laden van een pallet rijdt een uitzendkracht op zijn elektropallettruck de vrachtwagen uit. Hij stuurt naar links, versnelt en rijdt langs de dockdeuren. Hij kijkt achterom, misschien om te controleren of hij met de vorken van zijn truck niets raakt. Op dat moment komt een andere uitzendkracht met een elektropallettruck achter een rij pallets vandaan. Hij heeft een volle pallet op de vorken om een andere vrachtwagen te laden. Het gevolg is een botsing, waarbij de uitzendkracht met de lege elektropallettruck een gecompliceerde beenbreuk oploopt.
Dit is één van de 3482 arbeidsongevallen die vorig jaar zijn gemeld bij de Arbeidsinspectie. Bij 147 ongevallen, 9 procent van het totaal, is een rijdend voertuig of werktuig betrokken, meestal een heftruck, reachtruck, elektropallettruck of ander intern transportvoertuig. Voor bovenstaand ongeval is een boete uitgedeeld aan de logistiek dienstverlener die de uitzendkrachten had ingehuurd. De bestuurder van de lege elektropallettruck keek tijdens het ongeval niet in de beoogde rijrichting, ook al stond dat wel in de gebruiksaanwijzing van de machine: “Kijk waar u naartoe rijdt, vooral voordat u van rijrichting verandert.”
Overlijden of blijvend letsel
Veel medewerkers in de transport en logistiek zijn zich bewust van de risico’s die ze lopen. Volgens de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden ziet 37 procent botsingen of aanrijdingen als het grootste gevaar. Terecht, want 7 procent van de slachtoffers overlijdt, terwijl waarschijnlijk een kwart blijvend letsel overhoudt, bijvoorbeeld in de vorm van amputaties. De cijfers van de Arbeidsinspectie vertellen nog iets wat iedereen eigenlijk al weet: voetgangers die het slachtoffer zijn van een aanrijding, lopen vaker blijvend letsel op dan de bestuurders van de voertuigen.
Wat blijkt verder uit de cijfers van de Arbeidsinspectie? Dat de meeste aanrijdingen ontstaan als het voertuig achteruit rijdt (46 procent). Ook bij het manoeuvreren of draaien met het voertuig gebeuren veel ongevallen (12 procent). Daarnaast blijkt dat de personen die worden aangereden, vaak niet met het voertuig bezig zijn. Ze lopen (36 procent) of staan (12 procent) toevallig in de beurt van het voertuig. Het komt veel minder vaak voor dat het slachtoffer bezig was met het voertuig, zoals aanwijzingen geven aan de bestuurder (5 procent) of het begeleiden van de last (2 procent).
Onvoldoende getraind
De Arbeidsinspectie legt bij elk ongeval vast welke oorzaken een rol hebben gespeeld (zie onderstaande grafiek). Vaak gaat het om meerdere oorzaken. Eén ding valt de inspecteurs op: veel ongevallen ontstaan om dat de bestuurder zijn hef- of magazijntruck onvoldoende onder controle had (20 procent) of te hard reed (6 procent). In 11 procent van de gevallen zijn de inspecteurs van mening dat de bestuurder onvoldoende was getraind, terwijl dat wettelijk verplicht is.
Wat verder opvalt: vaak ontbreken markeringen, signaleringen en barrières (46 procent) die de kans op aanrijdingen tussen heftruck en voetganger helpen te voorkomen. En als ze er wel zijn, zijn ze onvoldoende zichtbaar of ondeugdelijk. Soms is er onvoldoende ruimte om met het voertuig te manoeuvreren of te passeren (18 procent).
Beklemd of geraakt
Hoe ontstaat het letsel? In de helft van de gevallen raakt het slachtoffer beklemd tussen het voertuig en een ander object zoals een stelling, pallet of muur. In 20 procent van de gevallen valt het slachtoffer van het voertuig, terwijl in 15 procent van de gevallen sprake was van verlies van de controle over het voertuig. Het kantelen van heftrucks en magazijntrucks komt minder vaak voor (11 procent).
De grote vraag is of het huidige personeelstekort het werken met het hef- en magazijntrucks onveiliger maakt. Zorgwekkend is het verweer van de logistiek dienstverlener die twee uitzendkrachten met hun elektropallettrucks een aanrijding zag veroorzaken. Het was altijd bedrijfsbeleid dat een uitzendkracht een heftruckcertificaat moest hebben, ervaring moest hebben in het besturen van een elektropallettruck en Nederlands, Engels of Duits moest spreken. Door de krapte op de arbeidsmarkt heeft het bedrijf deze eisen flink moeten versoepelen met een grotere kans op ongevallen. “Ik heb geen keuze”, sprak de werkgever. “Het werk moet toch gedaan worden.”