Mag iedereen zo maar op een heftruck rijden? En wat mag je wel of niet met zo’n machine? Over het werken met heftrucks bestaat onder chauffeurs en hun leidinggevenden veel onduidelijkheid. Wij hebben de meest gestelde vragen via internet in kaart gebracht en de antwoorden verzameld.
Mag ik zonder certificaat op een heftruck rijden?
Nergens staat in de Arbowet dat heftruckbestuurders verplicht een heftruckcertificaat nodig hebben. Er staat alleen dat mobiele arbeidsmiddelen met een eigen aandrijving - zoals een heftruck dus - moeten worden bediend door ‘werknemers die daartoe een specifieke deskundigheid bezitten’. Hoe ze aan die deskundigheid komen, staat niet zwart op wit vermeld.
Maar wat gebeurt er na een heftruckongeval? Dan zullen de ingeschakelde instanties - denk aan Inspectie SZW (de vroegere Arbeidsinspectie) en de verzekeringsmaatschappij - bewijs willen zien dat de heftruckbestuurder wist hoe hij zijn machine moest bedienen. Het allerbeste bewijs daarvoor is een heftruckcertificaat. Vandaar dat veel bedrijven een dergelijk certificaat verplicht stellen.
Welke heftruckcertificaten zijn er?
Er zijn ongelooflijk veel verschillende heftruckcertificaten in omloop. Omdat een heftruckcertificaat niet verplicht is, is er ook geen wet die aangeeft waaraan een certificaat moet voldoen. Sterker nog: iedereen in Nederland mag zijn eigen certificaat uitgeven. Wat knip- en plakwerk op de computer en een druk op de printknop volstaat.
Ook nu geldt weer: wat gebeurt er na een heftruckongeval? Een heftruckbestuurder met een zelf geknutseld certificaat valt natuurlijk meteen door de mand. De instanties zullen navragen welke organisatie het certificaat heeft uitgegeven. Ze zullen checken onder welke voorwaarden die organisatie dat certificaat heeft uitgereikt aan de betreffende bestuurder. Of anders gezegd: wat heeft de bestuurder moeten doen om dat certificaat te verdienen?
Als een van de grootste heftruckopleiders van Nederland met meer dan 25 jaar ervaring geeft BLOM een heftruckcertificaat uit dat erkend is en overal wordt geaccepteerd. Een ander voorbeeld is het heftruckcertificaat van evofenedex, de brancheorganisatie voor bedrijven in de logistiek.
Wie mag een opleiding of instructie voor de heftruck geven?
Iedereen die zich daartoe geroepen voelt. Volgens de wet is het voldoende als een ervaren collega uitlegt hoe een heftruck werkt en hoe je daarmee veilig kunt werken. Maar hoe voorkom je dat die collega niet iets vergeet uit te leggen? Hoe weet je zeker dat die nieuwe medewerker alle instructies daadwerkelijk heeft begrepen en heeft toegepast?
Een erkende heftruckopleider werkt met ervaren instructeurs die vrijwel niets anders doen dan heftruckopleidingen geven. Die instructeurs werken volgens een vast opleidingsplan, zodat niets aan het toeval wordt overgelaten. Zij beëindigen elke opleiding met een praktijkexamen waarin alle kennis en vaardigheden nog eens worden getoetst. Pas als kandidaten dat examen goed hebben doorstaan, krijgen ze een certificaat.
Ook in discussies met instanties als Inspectie SZW biedt het voordelen als de heftruckbestuurder beschikt over een certificaat van een gerenommeerde heftruckopleider. Het opleidingsplan bewijst dat de bestuurder daadwerkelijk deskundig moet zijn in het gebruik van de heftruck om het certificaat te verdienen. Check bij twijfel of de heftruckopleider voldoet aan kwaliteitsstandaarden zoals het NEN-ISO 9001:2015-certificaat en het Cedeo-keurmerk.
Hoe lang is een certificaat geldig?
Een heftruckcertificaat is doorgaans vijf jaar geldig. De 5 jaar is geen wettelijke herhalingstermijn, maar een aangenomen norm door het bedrijfsleven en opleiders. Na vijf jaar kan de bestuurder een korte herhalingscursus volgen om het certificaat te verlengen. Maar de praktijk leert dat een deel van de opgedane kennis al eerder dan vijf jaar vervliegt. Na verloop van tijd volgen bestuurders de aanwijzingen niet meer zo nauwgezet op als tijdens de opleiding. Vraag daarom de heftruckopleider naar de mogelijkheden om de kennis, vaardigheden en veiligheidsbewustzijn tussentijds op te frissen.
Vanaf welke leeftijd mag ik op een heftruck rijden?
Vanaf 15 jaar mogen jongeren in bedrijven aan het werk. Maar 15-jarigen mogen geen zwaar lichamelijk werk verrichten en geen machines zoals heftrucks bedienen. Is een medewerker 16 of 17 jaar? Dan mag hij wel risicovolle werkzaamheden uitvoeren zoals het rijden op een heftruck, maar alleen onder strikt toezicht. En natuurlijk alleen als hij beschikt over ‘specifieke deskundigheid’ (zie vraag 1).
Mag ik rijden op een ongekeurde heftruck zonder keuringssticker?
Een bestuurder mag alleen rijden op een heftruck die periodiek wordt gekeurd. Die keuring is bedoeld om sporen van slijtage, veroudering of verslechtering te ontdekken. Als dat het geval is, moet de truck natuurlijk weer in goede staat worden gebracht. Of zoals het staat in de Arbowet:
‘Een arbeidsmiddel dat onderhevig is aan invloeden die leiden tot verslechteringen welke aanleiding kunnen geven tot het ontstaan van gevaarlijke situaties wordt, zo dikwijls dit ter waarborging van de goede staat noodzakelijk is, gekeurd, waarbij het zo nodig wordt beproefd.’
In de wet staat niet zwart op wit hoe vaak een heftruck moet worden gekeurd. Er staat ook niet dat een gekeurde heftruck een keuringssticker moet hebben. Er staat alleen dat de keuring regelmatig moet plaatsvinden. In de toelichting op de Arbowet wordt als richtlijn gehanteerd dat de heftruck minimaal één keer per jaar moet worden gekeurd. Een keuringssticker maakt duidelijk wanneer de laatste keuring heeft plaatsgevonden. Dat zal de Inspectie SZW (de vroegere Arbeidsinspectie) graag willen controleren als de machine is betrokken bij een ongeval.
Wie mag een heftruck keuren?
Dat staat niet vermeld in de wet. In principe mag iedereen een heftruck keuren en een keuringssticker plakken. Ook de heftruckbestuurder zelf of iemand van de technische dienst. De vraag is echter hoe die keuring plaatsvindt. Kijkt de bestuurder ook naar de motor en de batterij? Het beste is om de truck te laten keuren door een keurmeester van de heftruckleverancier. Die kent die machine op zijn duimpje, weet wat veel voorkomende gebreken zijn en kan die meteen verhelpen.
Eigenlijk geldt voor een heftruckkeuring hetzelfde als voor een heftruckcertificaat (zie vraag 1). Een heftruckkeuring door een erkende keuringsinstantie is niet verplicht, maar wel het beste bewijs dat de keuring grondig heeft plaatsgevonden. Dat voorkomt vervelende discussies met Inspectie SZW na een heftruckongeval.
Mag ik met een heftruck de openbare weg op?
Daar zijn heftrucks niet voor bedoeld. Maar soms kan het niet anders, bijvoorbeeld om een pallet weg te brengen naar het magazijn aan de overkant van de weg. Of om een vrachtwagen te lossen die alleen op de weg kan parkeren. Als heftrucks smaller zijn dan 130 centimeter, mogen bestuurders in de directe omgeving van het bedrijf inderdaad met hun truck de weg op.
Als de heftruck breder is dan 130 centimeter, hebben bestuurders sinds 1 juli 2015 een T-rijbewijs nodig. Dat is een rijbewijs dat ook bestuurders van landbouw- of bosbouwtrekkers nodig hebben om op de openbare weg te mogen rijden. Let op: ook als de heftruckbestuurder op een bedrijfsterrein rijdt dat niet met een hek of slagboom van de openbare weg is afgesloten, is een T-rijbewijs verplicht.