Wie veilig een heftruck wil besturen, zal zich continu bewust moeten zijn van de omgeving. Achter elke stelling kan immers een voetganger tevoorschijn komen. In de praktijk blijkt dat dit bewustzijn vaak te wensen overlaat. De reden: heftruckchauffeurs laten zich te veel afleiden, onder andere door hun werk. Het RIVM deed onderzoek naar afleiding bij heftruckchauffeurs en geeft een aantal tips.
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid & Milieu (RIVM) heeft vijftig ernstige aanrijdingen met voetgangers op de werkvloer onderzocht. Afleiding speelde in de meeste gevallen een belangrijke rol. Bij ongeveer de helft van de ongevallen was de chauffeur afgeleid, bij driekwart van de ongevallen stond de voetganger niet op te letten. En bij ruim een derde van de ongevallen waren de chauffeur en de voetganger allebei tegelijk afgeleid. Dan is een ongelukje gauw gebeurd.
Vier soorten afleiding
De vraag is waardoor de betrokkenen zich lieten afleiden. Het RIVM maakt onderscheid tussen vier verschillende soorten afleiding:
- Visuele afleiding: mensen zien iets waardoor ze zijn afgeleid. Denk aan rommel op de vloer of een onverwachte gebeurtenis een eindje verderop.
- Auditieve afleiding: mensen laten zich afleiden door geluid, bijvoorbeeld een harde knal of de radio die op de achtergrond draait.
- Cognitieve afleiding: mensen zijn afgeleid omdat ze in hun hoofd ergens anders mee bezig zijn, bijvoorbeeld met de opdracht die ze moeten uitvoeren.
- Fysieke afleiding: mensen zijn afgeleid omdat ze iets anders aan het doen zijn, bijvoorbeeld een berichtje tikken op hun smartphone of een ingewikkelde machine bedienen.
In de onderzochte ongevallen kwamen cognitieve en visuele afleiding het vaakst voor. Bij visuele afleiding gaat het onder meer over rommel op de vloer of obstakels langs het rijpad. Bij cognitieve afleiding gaat het met name om de focus op het werk. De chauffeur of voetganger is in gedachten te veel bezig met de pallets die hij moet inslaan, de vrachtwagens die hij moet laden of de picklocaties die hij moet aanvullen. Daardoor hebben ze even geen oog voor de omgeving waarin ze rijden. In slechts een enkel geval zat de medewerker te dagdromen.
Mobiele telefoon
Een belangrijke bron van afleiding is de mobiele telefoon. Dat blijkt tenminste uit het Nationaal Onderzoek Heftruckchauffeurs, waarvan Blom dit najaar de resultaten heeft gepresenteerd. Daarin geeft 58 procent van de heftruckchauffeurs aan dat ze tijdens het werk hun telefoon mogen dragen. En die telefoon wordt tijdens het werk geregeld gebruikt, ziet 22 procent van de heftruckchauffeurs.
Het RIVM heeft ook naar het gebruik van telefoons onder werktijd gekeken. Van ervaren chauffeurs op de openbare weg is bekend dat ze afleiding zoeken door hun telefoon te pakken en te appen. Daarvan blijkt in het magazijn vooralsnog geen sprake. Mensen die een heftruck besturen, zoeken de afleiding niet vrijwillig op. Integendeel, ze werden als het ware gegrepen door hun werk en concentreerden zich op de uitvoering van hun taken.
Maatregelen
Afleiding is menselijk en hoort erbij, concludeert het RIVM op basis van het onderzoek. Altijd aandacht aan het geven aan het juiste is onmogelijk. Toch kunnen we een paar maatregelen nemen om afleiding te voorkomen of te beperken. Welke maatregelen dat zijn, volgt onder meer uit observatie van het gedrag. Kijk wat medewerkers in de praktijk doen en waardoor ze zich laten afleiden. Dan ontstaan vanzelf ideeën voor oplossingen.
In hoofdlijnen kunnen we twee soorten maatregelen bedenken: maatregelen om de afleiding te verminderen en maatregelen om de gevolgen van afleiding te beperken. Voorbeelden van maatregelen om afleiding te verminderen:
- Kijk kritisch naar werkprocessen. Voorkom bijvoorbeeld dat voertuigen en voetgangers zich in hetzelfde gebied bewegen.
- Gebruik opvallende kleding of lichtsignalen. Als mensen zijn afgeleid, kunnen opvallende kleuren de aandacht weer vestigen op veilige uitvoering.
- Zorg voor reminders. Door afleiding worden soms stappen overgeslagen met alle problemen van dien. Een stappenplan houdt hen bij de les.
- Maak kijken gemakkelijker. Hoe groter het overzicht over de omgeving, hoe groter de kans dat mensen gebruik maken van dat overzicht.
- Versimpel belangrijke informatie. We te veel moet lezen of nadenken over de getoonde informatie, verliest zijn aandacht.
Bij maatregelen om de gevolgen van afleiding te beperken, kunnen we denken aan het scheiden van loop- en rijpaden voor voetgangers en heftruckchauffeurs. Als die paden ook nog eens gescheiden zijn door een hekwerk, kunnen heftruckchauffeurs zelfs bij hoge mate van afleiding geen aanrijdingen met voetgangers meer vertonen. Probeer medewerkers daarbij te betrekken, bijvoorbeeld om te voorkomen dat oversteekplaatsen op een onhandige plek worden gelegd. Tot slot: richt de omgeving zo in, dat heftruckchauffeurs en voetgangers elkaar eerder zien.