Regelgeving voor het hijsen van personen met een werk- of manbak

Als je op hoogte moet werken, is een speciale hoogwerker in principe altijd de eerste keus. Dat is namelijk een arbeidsmiddel dat speciaal ontworpen is voor het veilig heffen van personen. Maar in sommige situaties is zo’n hoogwerker niet voorhanden of niet inzetbaar. Denk aan een lastig bereikbare plek, of aan een noodsituatie waarin er snel gehandeld moet worden. Alleen in dat soort uitzonderlijke gevallen is het toegestaan om een werk- of manbak te gebruiken.

In de praktijk regelmatig oneigenlijk gebruik

Toch zag je vaak dat een werk- of manbak ook voor allerlei andere klussen werd ingezet. Logisch, want op veel bouwplaatsen staat al een hijskraan of verreiker klaar. Dan is het sneller en goedkoper om daar een manbak aan te hangen dan een hoogwerker te regelen. Maar juist omdat deze manier van hijsen niet de voorkeur heeft, werden de regels in 2020 aangescherpt.

Strenger toezicht en strengere regels

Om meer duidelijkheid en uniformiteit te creëren, werden de voorwaarden in het Arbeidsomstandighedenbesluit (artikel 7.23d) in 2020 aangescherpt. De belangrijkste wijzigingen waren:

1. Meldingsplicht: Vooraf (minimaal drie dagen van tevoren) moest je melden bij de Nederlandse Arbeidsinspectie dat je een werk- of manbak ging inzetten.
2. Werkplan laten toetsen: Het werkplan moest beoordeeld worden door een geregistreerd hoger veiligheidskundige.
3. Windsnelheid: De maximale windsnelheid voor het gebruik van een werk- of manbak werd vastgesteld op 7 meter per seconde.

Deze maatregelen zorgden voor veel discussie. Vooral omdat een werk- of manbak vaak nodig is voor onverwachte klussen, en dan is drie dagen wachten simpelweg niet werkbaar. Bovendien zat er geen duidelijke richtlijn bij over waar je de windsnelheid precies moest meten: beneden of juist bovenin de bak?

Aanpassingen en versoepelingen

Door alle onduidelijkheid en kritiek besloot men in 2021 een aantal regels te versoepelen. Dat leidde tot de huidige situatie:

1. Melding uiterlijk 2 dagen vooraf: Je moet het gebruik van een werk- of manbak nu uiterlijk twee dagen voor aanvang bij de Nederlandse Arbeidsinspectie melden. Bij een calamiteit (een onverwachte noodsituatie) mag dit zelfs korter van tevoren, zolang je een RI&E (Risico-Inventarisatie & -Evaluatie) beschikbaar hebt.
2. Werkplan op maat: Als je voor meerdere, vergelijkbare werkzaamheden op verschillende locaties precies hetzelfde plan kunt gebruiken, is het voldoende om één werkplan te hebben dat door een specialist is beoordeeld. Je hoeft dus niet meer per se een geregistreerd hoger veiligheidskundige in te schakelen.
3. Duidelijke windnorm: Je mag personen hijsen bij een windsnelheid tot 13,8 meter per seconde, gemeten vanaf het hoogste punt van het hijswerktuig. Dat is niet alleen een hogere limiet dan voorheen, maar er is ook meer duidelijkheid over het exacte meetpunt.

Wanneer mag je dan wél een werk- of manbak gebruiken?

Al met al blijft de inzet van een werk- of manbak een uitzondering. Er is een officiële leidraad opgesteld die precies uitlegt wanneer personen hijsen op deze manier is toegestaan en wanneer niet. Die leidraad benadrukt ook de volgorde van het nemen van maatregelen: een hoogwerker gaat boven een manbak, tenzij het écht niet anders kan.

Veiligheid staat voorop

Of je nu met een werk- of manbak werkt of met een hoogwerker, je veiligheid moet altijd op nummer één staan. Zorg er dus voor dat je precies weet hoe het arbeidsomstandighedenbesluit in elkaar steekt en welke uitgangspunten voor jouw situatie gelden.

Zet veiligheid op één: volg een hoogwerker cursus

Om veilig met een werk- of manbak te werken en precies te weten wat de wet- en regelgeving voorschrijft, is een praktijkgerichte hoogwerker cursus onmisbaar. Een goede opleiding zorgt ervoor dat je niet alleen de basisprincipes beheerst, maar ook leert hoe je risico’s tijdig herkent en vervolgens op kan lossen. Je krijgt inzicht in het correct aanslaan en verplaatsen van lasten, de juiste manier van valbeveiliging en de noodprocedures voor noodgevallen. Daardoor kun je beter inschatten of een hoogwerker geschikter is of dat een werk- of manbak écht nodig is. Bovendien is het een belangrijke investering in je eigen veiligheid én die van je collega’s op de werkvloer: iedereen weet wat er van hem of haar wordt verwacht en hoe je samen ongelukken voorkomt.

Bekijk hoogwerker opleidingen

Over de Auteur

 

Tom van BLOM

Tom van BLOM is een karikatuur van een gedreven en vakbekwame BLOM-instructeur. Intern transport is geen kleinigheid, vindt Tom. Hij houdt zich dan ook bezig met alles dat te maken heeft met opleiden en voorlichten. Zijn missie: zijn kennis op een laagdrempelige manier overdragen op (toekomstige) chauffeurs.