Bij werkzaamheden aan het spoor is veiligheid cruciaal. In de logistiek kunnen we veel leren van de wijze waarom spoorbouwbedrijf Swietelsky met veiligheid omgaat. Tijdens de Dag van het Veilige Magazijn vertelde ceo John Weijtmans van Swietelsky over veiligheidsladders, gatenkaasmodellen en rapportage-apps. “Complimenteren werkt beter dan straffen.“
Bij Gaasperdam heeft Swietelsky in 52 uur tijd het spoor volledig vernieuwd. Daarbij is een strak tijdsschema gehanteerd, want op maandagochtend moest het spoor weer gebruikt kunnen worden. “Een werk van 52 uur, waaraan negen maanden voorbereiding vooraf gaat”, vertelt ceo John Weijtmans van Swietelsky Rail Benelux. “Wil je zo’n klus goed doen, dan moet het in één keer goed. En moet veiligheid in je bedrijfscultuur zitten, want dan zit het ook in je proces.”
Veiligheidsladder
Weijtmans introduceert de ‘safety culture’ ladder of veiligheidsladder, een methode om het veiligheidsbewustzijn van bedrijven te meten en te vergelijken. Swietelsky opereert volgens deze ladder op het vijfde en hoogste niveau. “Dat bereik je niet met een heleboel regeltjes. Om het hoogste niveau te behalen moet veiligheid in de genen zitten. Ik heb in mijn loopbaan twee keer aan een gezin moeten meedelen dat de vader niet meer thuiskwam. Daardoor is veiligheid in mijn genen gaan zitten. Na de laatste keer heb ik gezworen dat ons dit nooit meer zou overkomen.”
De veiligheidsladder is daarvoor een geweldige methode, stelt Weijtmans.
“Die heeft ons geholpen om veiligheid in de genen te zetten. Extra belangrijk, omdat we in tien jaar tijd zijn gegroeid van 10 naar 150 mensen. Al die nieuwe mensen moeten we hierin meenemen. Bovendien zijn we bij een project zoals in Gaasperdam niet 150 mensen aan het werk, maar wel 300 tot 400 mensen. Daarvoor werken wij samen met partners. Die samenwerking is belangrijk om veilig te kunnen werken. De veiligheidsladder zorgt ervoor dat iedereen scherp is.”
Gatenkaasmodel
Het toepassen van de veiligheidsladder begint met een grondige risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Daarbij gebruikt Swietelsky het gatenkaasmodel dat ook in de luchtvaart wordt gebruikt. Dit model stelt dat bedrijven verschillende ‘verdedigingslagen’ kunnen aanleggen om ongelukken te voorkomen. Een voorbeeld van een verdedigingslaag is de opleiding van een heftruckchauffeur. Die helpt om onwetendheid en fouten te voorkomen, maar is niet voldoende om fouten geheel uit te sluiten. Daarvoor zijn andere verdedigingslagen nodig, zoals een goed ontwerp van het magazijn en een goede planning die vermoeidheid of werkstress voorkomt.
In het gatenkaasmodel worden alle verdedigingslinies voorgesteld als plakken kaas. Die plakken zijn niet helemaal gaaf, maar bevatten in de praktijk gaten omdat nu eenmaal fouten worden gemaakt. De heftruckchauffeur maakt fouten, maar ook tijdens de heftrucktraining, het magazijnontwerp en de personeelsplanning kunnen fouten worden gemaakt. Een ongeluk ontstaat als die gaten in één lijn liggen. “Wij brengen vooraf alle mogelijke fouten in kaart om te voorkomen dat de gaten in de kaas in één lijn liggen met het ongeluk”, legt Weijtmans uit.
Incidenten rapporteren
De rol van het management is belangrijk, stelt Weijtmans. Alle medewerkers aan een project moeten immers hetzelfde doel voor ogen hebben. “Dat vraagt om managers die direct betrokken zijn. Zij moeten de medewerkers ondersteunen, maar absoluut niet de regie nemen. Want die medewerkers zijn de vakspecialisten. Vertrouw op mensen en hun vakmanschap. We hebben daarom ook een opendeurbeleid. Mensen mogen altijd binnenkomen en vragen stellen, want elke vraag is belangrijk. Alle medewerkers hebben ook mijn eigen telefoonnummer.”
Swietelsky heeft daarnaast een app onder de naam ‘Safety First’. Daarmee wordt elk incident of bijna-incident gerapporteerd. “Aanvankelijk hadden medewerkers daarvoor angst. Want je zou maar eens melden dat iets verkeerd is gegaan. Maar die angst hebben we weggenomen. Een incident rapporteren is aangeven wat beter kan. Maar iets niet rapporteren is gevaarlijk, want dan kan een ander iets overkomen. Inmiddels rapporteren mensen niet meer alleen wat fout is gegaan, maar ook wat goed is gegaan. Dat werkt. Complimenteren werkt beter dan straffen.”