Iets meer dan twintig jaar geleden verloor Lars van Rode zijn linkerbeen door een heftruckongeval. Sindsdien trekt de Vlaming langs bedrijven en instellingen om zijn verhaal over veiligheid op de werkvloer te vertellen. In een serie artikelen voor BLOM opleidingen deelt hij zijn inzichten. In deze eerste aflevering vraagt hij aandacht voor het mentale welzijn van medewerkers. “Door de focus op snelheid en efficiëntie en de krapte op de arbeidsmarkt krijgen ze soms het gevoel te worden uitgeknepen als citroenen.”
Op een woensdagnacht in 2004 rijdt Lars van Rode op zijn elektropallettruck achteruit door het flappengordijn het diepvriesmagazijn in. Hij kijkt over zijn linkerschouder, maar ziet daardoor niet dat van rechts een heftruck komt aanrijden. Het volgende moment steekt één van de vorken van de heftruck ter hoogte van zijn knie dwars door zijn linkerbeen. Een lange periode van operaties eindigt met het afzetten van zijn been net onder de knie. Het ongeval heeft in één klap zijn leven op kop gezet. “Ik was pas afgestudeerd en had een goed leven met familie, vrienden en voetbal, maar wist meteen dat ik al mijn toekomstverwachtingen overboord kon gooien.”
Van Rode beseft dat hij niet het enige slachtoffer is van het ongeval. De chauffeur van de heftruck zag lijkbleek en verkeerde in een shock. Zijn vriend die hem aan het vakantiebaantje had geholpen, zag hij net als alle andere te hulp schietende collega’s terugdeinzen bij de aanblik van de kapotte knie. “Als slachtoffers tellen ze in de statistieken alleen de mensen die letsel hebben opgelopen, maar ook de chauffeur is slachtoffer. Evenals de collega’s die mij hebben geholpen en mijn moeder die midden in de nacht door mijn vriend is wakker gebeld met de mededeling dat haar zoon een ernstig ongeval heeft gehad.”
Invoegen vanaf de vluchtstrook
Na exact een jaar is er eindelijk de thuiskomst uit het ziekenhuis en heeft Van Rode moeite om de draad weer op te pakken. Zijn vrienden gaan door met hun leven en komen niet meer zo vaak langs als voorheen. Hij vergelijkt zijn situatie met een auto die langs de snelweg op de vluchtstrook staat – pechstrook in het Vlaams. Terwijl iedereen in hoog tempo voorbijraast, staat hij stil op de pechstrook van het leven. “Als slachtoffer moet je zelf de eerste stap zetten om uit het isolement te komen. Maar probeer vanaf de pechstrook maar weer eens in te voegen. Dat is ontzettend lastig.”
Belang van mentaal welzijn
Eén van zijn belangrijkste inzichten over mentaal welzijn deed Van Rode pas jaren later op. Toen zijn beide ouders tijdens de coronaperiode ernstig ziek werden - zijn vader de zenuwziekte ALS en zijn moeder een hersentumor - en zijn en hun leven wederom letterlijk tot stilstand kwamen, kreeg hij zelf lichamelijke klachten. Bloedende maagzweren vormden het protest van zijn lichaam tegen een jarenlang leven in de allerhoogste versnelling. Als digitaliseringsconsultant, schepen in zijn gemeente en spreker over veiligheid deed hij een jaar of tien zo’n drie banen tegelijk. Als het even kon, deed hij ook nog een studie ernaast. “Ik was nauwelijks thuis en had bijna geen tijd om te genieten. Ik deed al het werk erg graag, maar de balans in mijn leven was zoek.”
Uiteindelijk slaagt Van Rode erin zijn leven weer op te pakken. Hij studeert af in digitale marketing, communicatie- en relatiewetenschappen, artificial intelligence business architect en veranderingsagent teambegeleiding en internationale organisatieontwikkeling, wordt schepen in zijn gemeente - wethouder in het Nederlands - en maakt weer volop lol als hij met zijn vrienden voetbal kijkt. Daarnaast is hij een veelgevraagd spreker over veiligheid op de werkvloer. “Na het ongeval ben ik me gaan verdiepen in veiligheid. Ik wilde weten hoe dat heeft kunnen plaatsvinden en wat ik zelf had kunnen doen om dat te voorkomen. Door mijn verhaal te vertellen hoop ik een bijdrage te kunnen leveren aan het versterken van het veiligheidsbewustzijn.”
De vergelijking met de snelweg dringt zich weer op. Van Rode had het idee dat hij na zijn ongeval jaren van zijn leven verloren had. Toen het hem eindelijk was gelukt om vanaf de pechstrook weer in te voegen op de snelweg, wilde hij zijn achterstand maar wat graag inhalen. “Ik dacht dat de rest veel verder was, maar dat idee zat alleen in mijn hoofd. Ik had het onterechte gevoel dat ik iets moest overcompenseren, dat ik tijd verloren was. Dat merkte ik toen ik hierover in gesprek raakte met andere mensen. Ik was blind voor mijn eigen situatie. Dat zie je ook vaak op de werkvloer, dat mensen blind zijn voor hun eigen (onbewust onveilige) gedrag en de aanwezige risico’s vanuit de motivatie om alles op tijd in orde proberen te brengen.”
Uitgeknepen als citroenen
Om het belang van mentaal welzijn duidelijk te maken, verwijst Van Rode naar de Amerikaanse turnster Simone Biles. Zij was de beste van de wereld, maar stopte tijdens de Olympische Spelen in Tokio halverwege de wedstrijd vanwege haar mentale gezondheid. Ze kampte met de druk van een hele natie en voelde zich niet in staat om haar turnoefeningen tot een goed einde te brengen. Een dappere beslissing, vindt Van Rode. “We moeten ook de medewerkers op de werkvloer mentaal beter begeleiden. We verwachten allemaal heel veel van hen. Maar als ze om wat voor reden dan ook niet honderd procent zijn gefocust, komen ze in de problemen en raakt hun eigen veiligheid en die van de collega’s in het gedrang.”
Voor het mentale welzijn van medewerkers is steeds meer aandacht, maar toch bestaat binnen veel bedrijven nog heel wat ruimte tot verbetering. Door de niet aflatende focus op efficiëntie en productiviteit en de krapte op de arbeidsmarkt is de druk op medewerkers enorm toegenomen. “Die krijgen soms het gevoel dat ze worden uitgeknepen als citroenen. En wat gebeurt er als citroenen volledig zijn uitgeknepen? Die belanden in de afvalbak”, aldus Van Rode, die stelt dat het anders kan. “Met name voor jonge mensen is geld vaak niet de belangrijkste reden om bij een bedrijf aan de slag te gaan. Zij willen werken bij een bedrijf dat hen goed begeleidt en in hun ontwikkeling investeert. Zij willen zich als mens kunnen ontplooien en impact maken. Als zij lekker in hun vel zitten, heeft dat een positief effect op de veiligheid. Want wat is er uiteindelijk meer impactvol dan te werken aan je eigen welzijn en veiligheid en aan die van je omgeving?”
Meer weten over de inzichten van Lars van Rode? De komende weken publiceert BLOM opleidingen meer blogs met zijn visie op veiligheid.