Dat het werken met heftrucks niet ongevaarlijk kan zijn, wisten we al. Het RIVM heeft 2179 ongevallen met heftrucks opgenomen in de Storybuilder-database. Daarbij zijn in totaal 2207 slachtoffers geregistreerd. Wat kunnen we van al die ongevallen leren? Dat menselijk gedrag, met name verlies van concentratie en aandacht, een belangrijke rol speelt. En zorg dat heftruckchauffeurs de veiligheidsprotocollen kennen.
Bij veel heftruckongevallen gaat het om aanrijdingen met voetgangers (41 procent). Ook gebeurt het regelmatig dat de chauffeur om wat voor reden dan ook de controle over het voertuig verliest (26 procent). Vallende lading (9 procent), vallen van heftruck (8 procent) of beknelling tussen heftruck en ander object (7 procent) komen minder vaak voor.
De gevolgen kunnen ernstig zijn. Bij verreweg de meeste geregistreerde ongevallen (87 procent) moesten de slachtoffers naar het ziekenhuis. Denk aan botbreuken (65 procent), hersenschudding of inwendig letsel (19 procent) en wonden en oppervlakkig letsel (19 procent). In 9 procent van de gevallen is sprake van verlies van ledematen (amputatie). En bij 3 procent van de ongevallen is zelfs een dodelijk slachtoffer te betreuren.
Menselijk gedrag
Het menselijk gedrag speelt bij veel ongevallen een belangrijke rol. Niet vreemd natuurlijk, want waar mensen werken, worden fouten gemaakt. Maar door meer oog te hebben voor het menselijk gedrag, kunnen we mogelijk voorkomen dat er slachtoffers vallen.
Het RIVM maakt onderscheid tussen twee soorten gedrag: overtredingen (doelbewust gedrag) en onbedoeld gedrag in de vorm van vergissingen en uitglijders. Denk aan de volgende overtredingen:
- Routinematige overtredingen: de chauffeur volgt een (onjuiste) manier van werken die in de organisatie gebruikelijk is.
- Situationele overtredingen: de chauffeur wijkt af van de gewenste werkwijze als gevolg van lokale omstandigheden, denk aan werkstress of tijdsdruk.
- Exceptionele overtredingen: daarbij is sprake van zeldzame, bijzondere omstandigheden zoals noodsituaties.
Veel vaker dan doelbewuste overtredingen vertonen chauffeurs gedrag dat per ongeluk bijdraagt aan het ongeval. Het gaat dan om de volgende gedragingen:
- Verlies van concentratie of aandacht. Denk aan een specifieke taak, waarbij het plan zelf juist is, maar de uitvoering niet zorgvuldig genoeg (uitglijder).
- Vergeten om een (deel van) een taak uit te voeren. Medewerkers vergeten een essentiële handeling, bijvoorbeeld omdat hun gedachten afdwalen.
- Vergissingen op procedureniveau. Vergissingen waarbij routinematige handelingen (verkeerd) worden toegepast.
- Vergissingen op kennisniveau. Vergissingen die verband houden met gebrek aan kennis of inzicht in de feitelijke situatie.
Verlies van concentratie
Van 1194 heftruckongevallen zijn de menselijke fouten geregistreerd. Wat blijkt? Verlies van aandacht en concentratie is de belangrijkste menselijke fout (45 procent), gevolgd door vergissing op kennisniveau (20 procent). Slechts in 21 procent van de gevallen was sprake van een overtreding.
Wat kunnen we daarvan leren? Dat we moeten voorkomen dat aandacht en concentratie verslapt. Dat kan door regelmatig pauzes te nemen of door werkzaamheden te rouleren. Training kan helpen om heftruckchauffeurs te leren wat ze moeten doen in kritieke situaties. Daarnaast is het zaak om regelmatig te toetsen of heftruckchauffeurs de veiligheidsprotocollen kennen. Uit het Nationaal Onderzoek Heftruckchauffeurs blijkt dat slechts 55 procent van de heftruckchauffeurs de veiligheidsprotocollen goed kent.
RIVM heeft een website in het leven geroepen waarin de analyses van veel voorkomende bedrijfsongevallen zijn opgenomen. Kijk op https://lerenvoorveiligheid.nl/heftrucks om nog meer te leren over de risico’s van heftrucks.